Nepenthes (Monkey Cup) Etobur Bitki İçin Gerekli Bilgiler
Nepenthes'ler Güney Doğu Asya, Hindistan, Madagaskar ve
Avustralya'ya özgü tropikal bir etobur bitkidir. Genellikle ormanlık alanlarda
sarılıcı şekilde yaşarlar. Bir diğer isimleri de "Monkey Cups"tır,
neden böyle dendiğini yandaki fotoğraftan görebilirsiniz :)
monkey cups (afiyet olsun) :)) |
Bir uyarı olarak tohumdan yetiştirme işine en azından
tecrübe kazanana kadar hiç girmemenizi tavsiye edeceğim. Neden derseniz 2 sebebi var: birincisi, tohumdan
yetiştirmenin çok zahmetli olması (ama zevki de başkadır tabii); ikinci neden
ise bence aslı neden, nepenthes tohumları (özellikle aşşağı rakım türlerin) çok
çabuk bayatlar. Neredeyse 2-4 haftada tohumların çimlenme yüzdesi sıfıra
düşebilir. Zaten her nepenthes bitkisi çiçeğinde tek bir üreme organı
barındırır yani ya dişidir ya da erkek; dolayısıyla tohum elde edebilmek için
elinizde hem erkek hem de dişi olmak üzere 2 bitki olması ve bunların aynı
zamanda çiçek açması gerekir, yani bu bitkinin tohumlarını bulmak bu kadar
zorken birde tazesini bulmanız gerekir ki imkansız değil ama zordur, güvenilir
satıcılar veya hobiciler bulmalısınız yoksa aldığınız tohumlar %99 bayat
çıkacak ve hiç çimlenme olmayacaktır.
Nepenthes'lerin bakım şartları diğer etobur bitkilere göre
oldukça farklıdır. Bu farklılıklar bazen diğer etoburların bakımından daha
kolay gelse de bazı yönleriyle de Türkiye şartlarında ev ortamında nepenthes
yetiştirmeyi oldukça zorlaştırmaktadır. Aşağıda genel bakım bilgilerine
değindikçe bunu zaten fark edeceksiniz. Burada bizim yapmaya çalıştığımız
nepenthes'lerin güzelliklerinden ülkemiz bitki severleri mahrum kalmasın diye
evde pencere kenarında yetiştirmeye en uygun türleri bulup bizim için uygun
ortama alıştırılmalarını sağlamak. Tabii ki bitkinin en uygun şartlarını
sağlamak (küçük bir sera, teraryum, vs
ile) çok daha güzel görüntüler almamızı sağlayacaktır.
Nepenthes'ler temelde
deniz seviyesinden yüksekliklerine göre 5'e ayrılırlar. Hangi rakımda
yaşadıkları onların ihtiyaçlarını farklılaştıracaktır. Ultra aşağı rakım (ultra
lowland) 0-500 metrede yetişenler, aşağı rakım (lowland) 500-1000m, orta rakım
(intermediate) 1000-1500m, yüksek rakım (highland) 1500-2000m, ultra yüksek
rakım (ultra highland) 2000m +.
N.macrophylla - Bu güzel bitki ultra yüksek rakım bitkisidir. |
Işık:
Nepenthes'lerde en önemli görülen iki husus vardır birisi
ışık konusudur (diğeri de nem). Nepentheslerin neredeyse tamamı bol ışık
aydınlık sever, ibrik oluşturabilmesi, gelişebilmesi ve ibriklerindeki
renklenmenin en güzel şekilde tamamlanabilmesi için ol ışığa ihtiyacı vardır.
FAKAT, diğer venüs, sarracenia, gibi etoburlar direk güneş ışığını tercih
ederken nepentheler yaşadığı ortamdan da anlaşılacağı gibi süzülerek gelen
ışığı sever. Sonuçta ormanlık alanda yetişen bu bitkiler doğal ortamında güneş
ışığını ağaçların arasından süzülerek gelecek şekilde alıyorlar. Ev ortamında
da bunu pencere kenarına ama tülün arkasına bitkimizi koyarak sağlayabiliyoruz.
Bitkimizin ışığı iyi alması kesinlikle ibrik üretimi için önemlidir.
Sulama ve Toprak:
Yine diğer bir çok etobur bitkinin tersine Nepenthesler
aşırı sulanmadan, saksısının sürekli su içerisine oturtulmasından hoşlanmaz. Normal
ev bitkilerimize benzer şekilde toprağının nemi
azalmadan belirli aralıklarla üstten sulama yapılması gerekir, toprağın
tamamen kurumasına izin verilmemelidir. Diğer etoburlarda olduğu gibi saf
su(veya diğer uygun suları) kullanmak faydalıdır ama nepentheslerde içme suyu
da kullanabilirsiniz (çeşme suyu değil marketlerde satılan içme sularından)
alacağınız suyun etiketinde iletkenlik değeri yazar iletkenlik değeri mümkün olduğunca
düşük olsun, en fazla 100 olanları kullanın (örneğin nestle marka suyun
iletkenliği 147 yani biraz fazla).
Toprak olarak yine sphagnum torfu ile yapılan karışımlar
kullanılır fakat drenajı yüksek karışımlar tercih edilmelidir, yoksa kök
çürümesi ihtimali artacaktır. Nepenthesler için en güzel malzeme bu konuda "kurutulmuş
sphagnum yosunu (LFS)" dir.
N. Biacalcarata - Ultra Aşağı Rakım Bitkisidir. Dişleri ile ünlü bu bitki için en güzel yer güneş alan bir hamamdır diyebiliriz. :) |
Nem:
Evet nem nepentheslerde ki en önemli konulardan birisi.
Nepenthesler bulundukları doğal ortamları sebebiyle yüksek nem seviyeleri
isterler, bu bütün nepenthesler için geçerlidir ama bazı türler düşük nem
oranına tahammül edebilirler. Bazı türler
düşük nemde hiç yaşayamazken bazıları yaşar ama ibrik yapmaz. Genel olarak en
düşük nem oranının %60-70 olması beklenir, aşağı rakım türlerinde bu oran daha
da yükselebilir. Bazı aşağı ve ultra aşağı rakım türleri neredeyse hamam içerisinde
yaşamak isterler (çok sıcak +çok nemli). Ortalama bir evde pencere kenarları
%40-50 civarında olabilir, bizde buna uygun türlere yöneliyoruz tabii :)
N. Truncata - Bu güzel tür, büyük ibriklere sahiptir ve bizim için en güzel yanı biraz uğraş ile pencere kenarına alıştıra bileceğimiz bir tür |
Sıcaklık:
Sıcaklık konusu hangi rakımda yaşadığına göre değişmektedir.
Gece - gündüz sıcaklık farklıkları aşağı rakım türleri için göreceli daha
önemsiz olsa da, orta rakım türleri için biraz daha önemli, yüksek rakım
türleri için ise çok önemlidir. Yüksek rakım türlerinde gece-gündüz arasındaki bu
sıcaklık değişimini sağlamanız bitki için
elzemdir. Aşağıdaki sıcaklık bilgileri genel bilgilerdir türlere göre farklılık
gösterebilir.
Gündüz sıcaklığı
|
Gece sıcaklığı
|
|
Ultra aşağı rakım:
|
30-35 C0
|
20-25 C0
|
Aşağı rakım:
|
27-32 C0
|
17-21 C0
|
Orta rakım:
|
24-29 C0
|
14-18 C0
|
Yüksek rakım:
|
21-27 C0
|
10-16 C0
|
Ultra yüksek rakım:
|
18-24 C0
|
7-13 C0
|
N. Rajah - En büyük ibriklere sahip tür. Yüksek rakım bitkisidir bazen ultra yüksek rakımda da görülebilir. |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder